Submenu

IJsselland Ziekenhuis: “Keuzehulp is geen doel op zich”

Frederique Nagtegaal ♛ 28-09-2021
2047 keer bekeken 0 reacties

Samen beslissen is het proces waarin zorgprofessional en patiënt samen bespreken welke zorg het beste bij de patiënt past. Uitgangspunt is dat de zorg zoveel mogelijk aansluit bij de situatie en behoeftes van de patiënt. Onderaan de pagina vind je de beschikbare praktijkvoorbeelden en het nieuws over samen beslissen.

De medische kennis van de zorgprofessional en de kennis van de patiënt over zijn eigen wensen en behoeften vullen elkaar aan bij samen beslissen. 

Het goede gesprek

Om meer samen te beslissen, is ondersteuning van het goede gesprek tussen patiënt en zorgprofessional onmisbaar. Patiënten moeten goede informatie krijgen over hun mogelijkheden, en de voor- en nadelen die daarbij horen. Want er zijn bijna altijd meerdere mogelijkheden. Ook afwachtend volgen kan een optie zijn. Net zo belangrijk is het om te weten wat voor die individuele patiënt belangrijk is, wat zijn voorkeuren en persoonlijke situatie zijn. Dat is voor zorgprofessionals niet altijd makkelijk om goed uit te vragen, en voor patiënten niet makkelijk om de bedenken en te verwoorden. De Patiëntenfederatie Nederland (PFN) neemt het voortouw in de werkgroep die zich over dit thema buigt.

Activiteiten & doelen

De werkgroep heeft 6 activiteiten opgezet om meer samen beslissen te stimuleren:

 

  1. Campagne
    Een sectoroverstijgende campagne om iedereen die zorg nodig heeft of werkt in de zorg, een stapje verder te brengen in Samen beslissen. De campagne zorgt voor een gezamenlijke en verbindende taal en concrete tips. Bekijk de campagnewebsite.
     
  2. Keuzehulpen
    Goede en betrouwbare keuzehulpen vindbaar, toegankelijk en goed te gebruiken maken voor ziekenhuizen/klinieken, zorgprofessionals en patiënten. Lees meer over keuzehulpen.
     
  3. Scholing en opleiding
    Samen beslissen verankeren in de opleiding en (na)scholing van zorgprofessionals, zodat zij beter toegerust worden om samen met de patiënt te kunnen beslissen. 
    Competentiesets:
    - Rapportage deelproject 1 competentiesets Samen Beslissen
    Handreiking - competentieset scholing medisch specialisten Samen beslissen
    Competentieset Samen Beslissen verpleegkundig specialist
    Competentieset Samen Beslissen verpleegkundige
    Opleidingsmateriaal:
    - Opleidingsmateriaal
    - E-learning: De Kern van Samen Beslissen
    Bekijk alle documenten van scholing en opleiding bij samen beslissen.
    Onderzoeksrapport:
    - Eindrapport Samen Beslissen aan bed
  4. Leren van elkaar
    Door gebruik te maken van elkaars kennis en ervaring, versnellen we de implementatie van samen beslissen in de praktijk. Voor zorgorganisaties en professionals gebeurt dit in de vorm van o.a. praktijkvoorbeelden, nieuwsbrieven en bijeenkomsten. En voor patiënten met producten voor bijeenkomsten, in een toolkit voor zorg- en patiëntenorganisaties.
    Project Samen beslissen in de praktijk
    Met het project Samen beslissen in de praktijk verzamelen we meer dan 50 voorbeelden van samen beslissen in ziekenhuizen, academische centra en zelfstandige klinieken. Werk jij aan samen beslissen in de medisch specialistische zorg? Dan horen we graag van je. Lees meer over het project Samen beslissen in de praktijk.
    Project Leren van elkaar – patiënten
    We ontwikkelden een toolkit met producten, die zorg- en patiëntenorganisaties kunnen inzetten in bijeenkomsten over samen beslissen met patiënten en naasten. Bekijk de Toolkit Samen beslissen bijeenkomsten.
    Lees meer over Leren van elkaar – patiënten
     
  5. Verbinding met beperkte gezondheidsvaardigheden
    30% van de mensen heeft moeite met het vinden, begrijpen en gebruiken van informatie over gezondheid. Binnen alle onderdelen van het programma houden we hiermee rekening. Ook ontwikkelen we een training voor ziekenhuizen/klinieken en een kennismodule voor patiëntenorganisaties. Bekijk de Toolkit Gezondheidsvaardigheden voor zorgverleners, of lees meer over verbinding met beperkte gezondheidsvaardigheden.
  6. Organiseren en belonen
    Zorgorganisaties krijgen handvatten om samen beslissen te organiseren en van elkaar te leren. Zorgverzekeraars en zorgorganisaties wisselen kennis uit om financiële knelpunten op te lossen. Lees meer over organiseren en belonen.


    Op 8 september 2022 vond de tweede kennissessie ‘Organiseren en belonen van Samen Beslissen’ plaats in Utrecht. Ruim 80 deelnemers waren aanwezig. Onder hen inkopers van zorg, beleidsmakers, zorgverleners en patiëntvertegenwoordigers. Tijdens het plenaire deel en zes interactieve sessies deelden voorlopers op het gebied van Samen Beslissen hun ervaringen en vond er kennisuitwisseling plaats. Het was een geslaagde en energieke kennissessie op een inspirerende locatie! Lees het volledige verslag of bekijk de presentaties of bekijk de infografic met de belangrijkste bevindingen uit de kennissessie.

De vakgroep orthopedie van het IJsselland Ziekenhuis in Capelle aan den IJssel deed mee aan het programma ‘Beslist Samen, met spreekkamerinformatie op maat’. Voor zowel knie- als heupartrose werd een digitale keuzehulp geïntroduceerd.

Thema/lijn

Samen beslissen

Organisatie

Algemeen ziekenhuis

Aanpak

Keuzehulp

Specialisme

Orthopedie

In een training ervaarden orthopeden hoe ze vaker samen met de patiënt konden beslissen. “Ook als de patiënt in eerste instantie zegt: ‘Dokter, zegt u het maar’, kun je vragen wat belangrijk voor hem is”, aldus Marieke Mulder, projectleider Samen Beslissen vanuit het stafbureau.

Hoofdlijnenakkoord

Het initiatief om mee te doen aan dit programma Beslist Samen kwam van een orthopeed, die ook voorzitter is van de Vereniging Medische Staf (VMS) in het ziekenhuis. De VMS ontwikkelde het beleid in 2019 vooral in het licht van het thema patiëntbeleving. Daar sloot ‘Beslist Samen met spreekuurinformatie op maat’ mooi op aan. Daarnaast sloot het aan op het Hoofdlijnenakkoord medisch specialistische zorg 2019-2022.

Spreekkamer

Mulder keek met het team orthopedie hoe ze samen beslissen in de spreekkamer konden bevorderen. “Het programma stimuleerde ons daarbij. We vormden een kerngroep voor knie- en heupartrose met Bernhoven, de Rivas Zorggroep, de St. Maartenskliniek en Patiëntenfederatie Nederland. Samen ontdekten we wat goed werkte.”

Aanpak

De stafadviseur en de orthopeed stelden een plan van aanpak op. Daarna werd een projectgroep gevormd met de teamleider orthopedie, Mulder, 2 leden van de cliëntenraad en 2 polimedewerkers.

Keuzehulpen

Het werken met 2 keuzehulpen van Patiënt+ (1 voor knieartrose en 1 voor heupartrose) is een belangrijk middel in de aanpak. “We zetten de keuzehulpen in voor patiënten die in aanmerking komen voor een operatie. Zij hebben grofweg 3 opties:

  1. (nog) afwachten;
  2. een conservatieve behandeling (fysiotherapie, medicatie, leefstijlverandering, injecties), of;
  3. een operatie.

De digitale keuzehulp helpt patiënten bij het maken van een behandelkeuze die bij hen past”, licht Mulder toe. Tijdens een extra consult coacht de arts de patiënt bij zijn keuze, op basis van de ingevulde keuzehulp.

Geen doel op zich

“De keuzehulp is geen doel op zich, maar een middel om de dialoog in de spreekkamer anders te voeren”, benadrukt Mulder. “Daarom volgden de orthopeden vooraf een training met een acteur, die verschillende reacties van patiënten speelde.”
De nieuwe werkwijze betekende dat de orthopeden het bestaande one-stop-shopproces deels loslieten. “Alle diagnostische onderzoeken vinden nog steeds op 1 dag plaats, maar het beslisgesprek over de behandeling volgt later, nadat de keuzehulp is ingevuld.”
Per maand is gevolgd wat het uitreikpercentage, het invulpercentage, de behandelkeuze en de waardering van de patiënt is.

Resultaten

Het project Beslist Samen bij orthopedie heeft resultaat, blijkt uit deze monitoring en uit evaluatieonderzoek. In de monitor waarderen patiënten het gebruik van de keuzehulp met ruim 4 uit 5 sterren. Uit het onderzoek blijkt dat 50% van de patiënten vindt dat ‘zij de beslissing over de behandeling namen, nadat ze de mening van hun arts hebben overwogen’ (11% meer dan bij de nulmeting). Van de uitgereikte keuzehulpen werden er in 2020 ruim 80% ingevuld. De meeste orthopeden zijn tevreden over het gebruik van de keuzehulp. Mulder: “We zien dat vooral na de pilot meer keuzehulpen worden uitgereikt”.

Strategisch project

Inmiddels is Samen Beslissen één van de strategische projecten van het IJsselland Ziekenhuis. Onder leiding van een lid van het managementteam, een ambassadeur vanuit de medisch specialisten (een orthopeed) en een projectleider wordt samen beslissen opgeschaald. “We gaan met vakgroepen in gesprek over hun wensen en motivatie voor samen beslissen. Wat helpt hen om samen beslissen beter vorm te geven? Zo kijken we per diagnosegroep met welke middelen we hen het beste kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld keuzehulpen, consultkaarten (in beeld), praatkaarten, de 3 goede vragen en/of een training.”

Instrumenten

Bij knie- en heupartrose zijn de volgende instrumenten gebruikt:

  • Keuzehulpen voor knie- en voor heupartrose van Patiënt+. In deze keuzehulpen staan ook infographics met resultaten van behandelingen.
  • Training ‘Gedeelde besluitvorming voor medisch specialisten’ (met acteur). Deze training is ontwikkeld en gegeven door Medische Psychologie, Amsterdam UMC, locatie AMC. Benader voor meer informatie Lucille Ong.
  • Een training voor de baliemedewerkers op de polikliniek. Zij zorgen dat de patiënten de keuzehulp op het juiste moment ontvangen, beantwoorden vragen en geven uitleg.
  • Invoering van een apart beslisgesprek (op de polikliniek of telefonisch), na het diagnosetraject.
  • Gebruik van een dashboard dat inzicht geeft in resultaten.

Stimulansen

Bij orthopedie gaf de training met een trainingsacteur deelnemers inzicht in verbeterpunten. “Ook de betrokkenheid van de cliëntenraad en van Patiëntenfederatie Nederland was een aanmoediging”, vertelt Mulder. “Zo bleek uit onderzoek van de Patiëntenfederatie dat nog lang niet alle patiënten ervaren dat er samen met hen wordt besloten. Onze cliëntenraad kwam met persoonlijke ervaringen van patiënten over de nieuwe aanpak bij orthopedie. Dat was motiverend.”
Ook ervaringen van artsen uit andere ziekenhuizen binnen het programma Beslist Samen werkten positief. “Daarom zetten we nu intern ook zorgverleners als ambassadeur in.”

Belemmeringen

Hardnekkige aannames over samen beslissen kunnen belemmerend werken, zoals het idee dat het meer tijd kost of dat artsen al lang samen met patiënten beslissen. Of dat patiënten de keuze liever aan hun dokter overlaten. “Het was ook lastig om deels afscheid te nemen van het one-stop-shop-concept door een extra consult in te voeren”, vertelt Mulder.

Tips voor andere ziekenhuizen

  • Wees je bewust dat het poli-team, de arts en de patiënt samen beslissen tot een succes maken. Betrek deze 3 partijen en sluit aan bij hun behoefte en motivatie.
  • Je kunt niet zomaar een tool (zoals een keuzehulp) invoeren. Samen beslissen heeft ook gevolgen voor het zorgproces en het gesprek in de spreekkamer.
  • Sluit aan bij de intrinsieke motivatie van artsen en stel ze in staat om patiënten te faciliteren om mee te beslissen.
  • Communiceer intern en extern over samen beslissen.

Kosten

Aan het aanschaffen van keuzehulpen hangt een prijskaartje. De prijs per patiënt wordt vaak lager naarmate je meer keuzehulpen afneemt. Soms zijn zorgverzekeraars bereid deze investering (gedeeltelijk) te vergoeden. Ook een (kort) extra consult is een investering. Voor zelfstandig gevestigde artsen kan dit een belemmering zijn.
In het IJsselland Ziekenhuis is nog geen informatie over opbrengsten. De poli-assistenten denken dat ze minder telefoontjes en vragen krijgen, maar dat is nog niet onderzocht.

Vragen?

Heb je vragen over samen beslissen bij het IJsselland Ziekenhuis? Neem dan contact op met Marieke Mulder.

Praktijkvoorbeeld insturen

Heb jij een interessant praktijkvoorbeeld in jouw organisatie? Wil je dat praktijkvoorbeeld op dit platform terugzien? Stuur dan je praktijkvoorbeeld in!

Disclaimer
De praktijkvoorbeelden zijn een weergave van de inzet en activiteiten van ziekenhuizen, UMC’s en ZBC’s om invulling te geven aan Samen Beslissen in de praktijk. Er vindt geen (medisch) inhoudelijke beoordeling van de praktijkvoorbeelden plaats. De verantwoordelijkheid voor de juistheid van de medische inhoud ligt bij de indiener van het voorbeeld (of geïnterviewde). Als in een praktijkvoorbeeld wordt afgeweken van de op dat moment geldende richtlijn, wordt ervan uitgegaan dat het door de IGJ gehanteerde principe “comply or explain” is toegepast.

Afbeeldingen

Waarderen

X (voorheen Twitter)

0  reacties

Cookie-instellingen
Cookie-instellingen sluiten

Cookie-instellingen

Deze website maakt gebruik van cookies. Lees meer over cookies in onze cookieverklaring.


Deze cookies verzamelen nooit persoonsgegevens en zijn noodzakelijk voor het functioneren van de website.

Deze cookies verzamelen gegevens zodat we inzicht krijgen in het gebruik en deze website verder kunnen verbeteren.

Deze cookies zijn van aanbieders van externe content op deze website. Denk aan film, marketing- en/of tracking cookies.