De projectgroep ‘Samen Beslissen in scholing en opleiding’ binnen het Programma Uitkomstgerichte Zorg heeft samen met het werkveld en experts de competenties voor zorgprofessionals geformuleerd. Ook is het bestaande opleidingsaanbod rond samen beslissen geïnventariseerd en getoetst.
Verandering kost tijd
De focus voor dit onderzoek lag op het onderwijs voor artsen, medisch specialisten, (gespecialiseerd) verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten die werken in de medisch-specialistische zorg. In totaal zijn 87 initiële en post-initiële opleidingsplannen geanalyseerd. In ongeveer 40% van de opleidingsplannen is samen beslissen benoemd. Het onderwerp is veelal verweven in andere thema’s als beroepshouding, ethiek en communicatie. Barrières zijn onder andere de mate waarin de opleider aandacht geeft aan samen beslissen in een opleiding en tijd. Want al worden opleidingsplannen doorontwikkeld en vernieuwd, dan nog duurt het een aantal jaar voordat een nieuwe generatie zorgverleners – die opgeleid is met samen beslissen – actief is. Verandering kost immers tijd. Toch is scholing en opleiding enorm belangrijk voor borging van samen beslissen in de toekomst. Het zorgt er immers voor dat zorgprofessionals beter worden toegerust om samen met de patiënt te kunnen beslissen.
Onderwijsmiddelen
De projectgroep heeft ook onderzocht welke onderwijsmiddelen en methoden worden gebruikt en welke adviezen opleiders geven met betrekking tot de implementatie van samen beslissen in het onderwijs. Samen beslissen lijkt zo vanzelfsprekend dat zorgprofessionals aangeven dat zij dit (volgens henzelf) al naar behoren doen. Dit komt alleen niet overeen met de ervaringen van patiënten: uit onderzoek van Kantar Public blijkt dat 46% van de zorgverleners zegt dat zij met de patiënt samen de beslissing nemen, terwijl 37% van de patiënten dit ook zo ervaart.
Vervolgstappen
Dankzij deze inventarisatie weet de projectgroep nu waar de aandachtspunten zitten. Zo zijn rolmodellen van groot belang; hun deskundigheid is een belangrijke succesfactor. Daarnaast is interprofessioneel opleiden een pre, aangezien het leidt tot betere afstemming tussen de verschillende disciplines in informeren en ondersteuning van de patiënt. Aanpassing van opleidingsplannen is dan ook niet voldoende om samen beslissen optimaal te implementeren. Aandacht voor implementatie is nodig zowel in onderwijsinstellingen als op de werkvloer. Als vervolgstap ontwikkelt de projectgroep leermiddelen en implementatieadviezen om opleiders te ondersteunen en om de verankering van samen beslissen in opleidingen te verbeteren.
Onderzoeksopzet
Voor dit onderzoek is eerst breed gestart met de vraag in welke opleidingen samen beslissen deel uitmaakt van het opleidingsplan (fase 1). Hierin zijn 78 opleidingen meegenomen, verdeeld over MBO en HBO Verpleegkunde, de vervolgopleidingen voor verpleegkundige specialisten, WO Geneeskunde en de medisch-specialistische vervolgopleidingen. Daarna is bij 30 opleidingen door middel van interviews dieper ingegaan op de vraag hoe en welke competenties van samen beslissen zijn verankerd in de opleiding (fase 2). Ten slotte zijn 11 good practices in beeld gebracht en verschillende betrokkenen geïnterviewd. Hiermee zijn de knelpunten en succesfactoren voor de implementatie van samen beslissen in kaart gebracht (fase 3).
Meer weten?
Bekijk de infographic of lees de complete inventarisatie.