De training is daarmee een breekijzer in de toepassing van Samen Beslissen: het zorgt voor draagvlak en een stevige basis.
Het startschot
De landelijke campagne rond de drie goede vragen vormde in 2019 het startschot voor het Laurentius Ziekenhuis om met Samen Beslissen aan de slag te gaan. Binnen verschillende vakgroepen was er al aandacht voor, maar vanuit het oogpunt van patiëntgerichtheid besloot het ziekenhuis Samen Beslissen nu organisatiebreed te implementeren.
Het sluit inmiddels haarfijn aan bij de nieuwe strategische visie en koers, waarin juist de mensgerichte zorg en positieve gezondheid centraal staan. Deze kersverse strategie is in april 2022 gelanceerd. “Belangrijk onderdeel van onze strategie is, dat we als ziekenhuis kijken naar de patiënt in zijn geheel, en dat we zijn of haar wensen en behoeften centraal stellen”, vertelt Inge Hensen, adviseur patiëntcommunicatie. “Samen Beslissen past daar bij uitstek bij en is voor ons bij het uitrollen van die koers dus enorm relevant.”
Aanpak
De uitvoering van de implementatie gebeurt vanuit de afdelingen Kwaliteit & Veiligheid en Communicatie. Hierin legt het Laurentius Ziekenhuis de focus op het goede gesprek. Hensen: “Natuurlijk zijn er veel waardevolle tools als keuzehulpen en consultkaarten, maar wat ons betreft vormt een goede gespreksvoering de basis van Samen Beslissen. Daar begint het.”
Het ziekenhuis vindt het belangrijk dat professionals dit goede gesprek niet alleen leren voeren, maar het ook vanuit intrinsieke motivatie in de praktijk willen brengen. Daarom bood het ziekenhuis alle medisch specialisten een training aan. Door er accreditatie aan te verbinden, maakte het Laurentius Ziekenhuis de training min of meer verplicht. Na de medisch specialisten komen in de toekomst misschien ook de (gespecialiseerde) verpleegkundigen aan de beurt.
Instrumenten
Verschillende externe partijen bieden trainingen aan in het kader van Samen Beslissen en goede gespreksvoering. Het Laurentius Ziekenhuis koos voor Q-academie. Na een eerste pilot besloot het Laurentius Ziekenhuis de training aan te bieden in twee delen: een e-learning thuis en een praktijktraining in het ziekenhuis.
In de e-learning gingen specialisten zelf aan de slag met de theorie achter Samen Beslissen, de drie goede vragen en bijvoorbeeld verschillende patiëntrollen. Vervolgens brachten zij tijdens het praktijkdeel van 2,5 uur het geleerde in praktijk, onder begeleiding van de externe trainer en een trainingsacteur. Dit gebeurde met rollenspellen; medisch specialisten konden zelf casussen inbrengen.
Resultaten
In ruim twee jaar tijd, met wat coronavertraging en op enkele nieuwkomers na, zijn inmiddels alle medisch specialisten getraind. Het was een succes. Zo hoort Hensen terug dat de training veel specialisten bewuster heeft gemaakt, “zelfs specialisten die dachten dat ze al heel erg samen beslisten”. Eyeopener voor deelnemers was bijvoorbeeld hoe belangrijk het is je manier van vragen stellen af te stemmen op de persoon die je voor je hebt. En dat een Samen Beslis-gesprek niet per se veel tijd hoeft te kosten, maar ook beknopt kan.
Klinisch geriater Linda Grossfeldt, die begin april deelnam aan de training, herkent dit. “In de training zag ik hoe je in een kort consult mensen toch mee kunt laten beslissen, bijvoorbeeld door beknopt een aantal opties voor te leggen. Samen Beslissen hoeft niet per se tijdrovend te zijn.”
Leren van een casus
Uit een casus die Grossfeldt zelf inbracht, leerde ze hoe Samen Beslissen ook kan betekenen dat je dingen die spelen in de relatie met de patiënt bespreekbaar maakt. “Soms loopt een gesprek stroef. Stap één is dat te signaleren, stap twee er iets mee te doen. Als open vragen stellen bijvoorbeeld niet werkt, kan je het ook gewoon benoemen: ik merk dat we niet tot een gezamenlijk plan komen. Wat hebt u van mij nodig hierin?”
De rollenspellen en het meekijken met andere collega’s vonden veel specialisten erg leerzaam. “Het zien van casussen van anderen, leverde veel nieuwe inzichten op”, zegt ook Grossfeldt. “Zo vaak zie je collega’s natuurlijk niet aan het werk. Het leuke met rollenspel is dat je een time-out kunt nemen, kan reflecteren met behulp van feedback en het vervolgens opnieuw kunt proberen. Dat geeft echt handvatten voor de praktijk.”
In de praktijk
In hoeverre de medisch specialisten het geleerde nu ook daadwerkelijk in praktijk brengen, is lastig te meten. Binnen ZorgkaartNederland zit het Laurentius Ziekenhuis bij de tien best scorende ziekenhuizen. Ook het Samen Beslissen en de interne patiënttevredenheidsscores op dit vlak krijgen een goede beoordeling. Hensen: “We weten niet in hoeverre dit door de training komt, maar het is voor ons wel een indicatie dat Samen Beslissen leeft. Door de training ligt er een stevige basis. Medisch specialisten staan nu (nog) meer open voor de interactie met de patiënt.”
“We houden elkaar hier nu ook scherp op”, vult Grossfeldt aan. “Ik zie het als onze gezamenlijke verantwoordelijkheid als specialisten om hierover met elkaar in gesprek te blijven en Samen Beslissen te omarmen als een belangrijk middel voor meer patiëntparticipatie.”
Stimulans
Succesfactor is dat het implementatieplan in 2019 door zowel de raad van bestuur als het stafbestuur van de medisch specialisten goedkeuring kreeg. “Doordat er van verschillende kanten een bewuste keuze was voor deze training en aanpak, was er draagvlak”, aldus Hensen.
Verder is de intercollegiale interactie een succes: specialisten ervoeren het als meerwaarde dat ze juist ook van collega’s uit andere vakgroepen konden leren. Tot slot was de koppeling met de ziekenhuiskoers sterk. “Dat de implementatie van Samen Beslissen in timing samenviel met de nieuwe strategielancering, maakte het heel actueel. Het zorgde dat het echt ging leven”, aldus Grossfeldt.
Belemmeringen
De tijd die de training kost, was voor sommige deelnemers een belemmering. Zo vonden ze de oorspronkelijke duur van de training in de pilot te lang. Er kwam daarom het besluit om de theorie aan te bieden in een e-learning vooraf, die specialisten individueel op een voor hen geschikt moment konden volgen. Het praktische deel duurde vervolgens nog 2,5 uur en volgde aansluitend op een werkdag op de polikliniek.
Andere belemmering was dat sommige specialisten in eerste instantie sceptisch waren of de training voor hen wel nodig was, omdat zij Samen Beslissen – daadwerkelijk of in hun beleving – al in de praktijk brachten. Door goed en duidelijk te communiceren over het doel van de training, werd deze discussie vermeden.
Tips
- Kies voor een ziekenhuisbrede implementatie, dit maakt dat Samen Beslissen leeft in de hele organisatie én dat professionals onderling van elkaar kunnen leren.
- Zorg voor commitment door zowel de raad van bestuur als het stafbestuur te betrekken bij het implementatieplan en hen dit mede te laten ondertekenen.
- Houd een training behapbaar door theorie en praktijk te splitsen.
- Stel de training verplicht voor álle medisch specialisten, dit zorgt voor uniformiteit en voorkomt discussie.
Kosten
De kostenberekening voor het ziekenhuis gebeurde op basis van het aantal specialisten dat het ziekenhuis wilde scholen. Een lastig discussiepunt was dit niet, omdat het Laurentius Ziekenhuis de training als belangrijke basis ziet. Het is daarnaast nu ook een mooie investering in de koers die het wil varen. Die investering is misschien niet te meten met harde cijfers, maar betaalt zich terug in patiënttevredenheid.
Contact
Scholing en opleiding
Binnen het deelproject 'Scholing en opleiding' in Samen Beslissen in het programma Uitkomstgerichte Zorg, is geïnventariseerd hoe Samen Beslissen in de bestaande initiële en post-initiële opleiding en scholing voor artsen, medisch specialisten, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten aan de orde komt en vorm krijgt. Lees het onderzoeksrapport van Regioplan en Nivel.
Praktijkvoorbeeld insturen
Heb jij een interessant praktijkvoorbeeld in jouw organisatie? Wil je dat praktijkvoorbeeld op dit platform terugzien? Stuur dan je praktijkvoorbeeld in!
Disclaimer
De praktijkvoorbeelden zijn een weergave van de inzet en activiteiten van ziekenhuizen, UMC’s en ZBC’s om invulling te geven aan Samen Beslissen in de praktijk. Er vindt geen (medisch) inhoudelijke beoordeling van de praktijkvoorbeelden plaats. De verantwoordelijkheid voor de juistheid van de medische inhoud ligt bij de indiener van het voorbeeld (of geïnterviewde). Als in een praktijkvoorbeeld wordt afgeweken van de op dat moment geldende richtlijn, wordt ervan uitgegaan dat het door de IGJ gehanteerde principe “comply or explain” is toegepast.