Bij vrijwel elke aandoening zijn meerdere behandelopties. ‘Om samen te beslissen welke keuze het beste past bij een patiënt, hebben wetenschappelijke en patiëntverenigingen de afgelopen jaren tal van keuzekaarten ontwikkeld voor allerlei aandoeningen’, vertelt adviseur Ester Rake van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten. ‘Hierin staat op één A4 een tabel met een overzicht van mogelijke zorgopties, veelgestelde vragen en de daarbij behorende antwoorden. Helaas gebruiken medisch specialisten de keuzekaarten weinig in de praktijk. Daar willen we verandering in brengen.’

Gebruik vergroten

Daarom hebben de wetenschappelijke verenigingen, vereniging van verpleegkundigen en patiëntorganisaties afgelopen jaar in een pilotproject gekeken hoe het gebruik van de keuzekaarten is te vergroten’, vertelt Rake. ‘Bij vier keuzekaarten in de specialismen oogheelkunde, interne geneeskunde, dermatologie en gynaecologie kregen medisch specialisten hulp over hoe de keuzekaart in te zetten. Zo volgden specialisten een e-learning met voorbeeldvideo’s van goed en minder goed gebruik van de keuzekaart. Verder helpen de scheurblokken van de keuzekaarten die artsen op hun bureau kunnen leggen. Artsen pakken die er makkelijker bij als die al kant-en-klaar op het bureau ligt.’

Wanneer en hoe

Echt aan de slag gaan met keuzekaarten, vraagt van ziekenhuisafdelingen en zelfstandige klinieken dan ook om een implementatiestrategie uit te stippelen. Rake: ‘Je moet vooraf nadenken over welk moment het meest geschikt is, dat is per specialisme en aandoening verschillend. Bepaal ook vooraf hoe je de keuzekaart aanbiedt. Bijvoorbeeld door het keuzemoment expliciet te benoemen, door iets te zeggen als: “We gaan nu de opties doornemen en daarna kunt u nadenken over welke optie het beste bij u past”, en dan de keuzekaart erbij te pakken.’

Tijd

Over de meerwaarde is iedereen het eens: patiënten maken beter geïnformeerd een keuze. Maar een veelgehoord argument om de keuzekaarten niet te gebruiken, is dat het tijd slurpt. Dat hoeft niet, is de ervaring van Rake. ‘Bij veel aandoeningen is de keuzekaart voorafgaand aan de afspraak toe te sturen. In het consult bespreekt de medisch specialist de relevante opties of waar de patiënt nog vragen over heeft. De keuzekaart gebruiken kan zelfs tijd schelen, omdat je eerder tot de kern komt van wat belangrijk is voor de patiënt.’

3 tips voor een goede implementatie:

• Bepaal per keuzekaart met de afdeling hoe de keuzekaart goed is in te passen in het specifieke zorgpad dat patiënten bewandelen.
• Denk na over wanneer de keuzekaart voor het eerst wordt toegestuurd en welke zorgverlener deze bespreekbaar maakt.
• Maak het gebruik makkelijker, door het team vooraf de gratis e-learning te laten volgen (beschikbaar vanaf september 2022) en scheurblokken op de bureaus te leggen. De eerste partij scheurblokken zijn kosteloos verspreid (dit loopt via je eigen ziekenhuis/kliniek), daarna betalen ziekenhuizen en zelfstandige klinieken voor nabestellingen een kleine kostendekkende bijdrage.