Het is volle bak tijdens de 2e intervisiebijeenkomst van 'Samen Beslissen in de praktijk', georganiseerd door de NVZ op 16 november 2021. Zorgprofessionals van divers pluimage verspreid over heel Nederland schuiven online aan, zoals een adviseur wijkverpleging, kinderarts, klinisch embryoloog, enzovoort. Allemaal om te leren over het praktijkvoorbeeld van het Zuyderland: de quickscan. Stijn Lambregts, afdelingshoofd Kwaliteitsverbetering en Annelies Driessen, senior beleidsadviseur persoonsgerichte zorg, ontwikkelden de quickscan vanuit Zuyderlands visie op samen beslissen.

Transitie in de spreekkamer

“De quickscan moet zorgprofessionals in het hele ziekenhuis bewustmaken van samen beslissen”, vertelt Driessen. “Samen beslissen vergt een bredere blik dan alleen een keuzehulp inschakelen of een PROMS vragenlijst invullen.” Een van de deelnemers beaamt dit: “Het overstijgt het instrumentniveau, laat vakgroepen onderling vragen ‘Hoe doen jullie dat?’ Mijn consult ziet er door samen beslissen heel anders uit. Maar het is niet iets wat je zomaar even doet, het is geen trucje. Het vraagt echt om een transitie in de spreekkamer.”

Enthousiasme en complimenten

Driessen vervolgt: “Gelukkig ontvangen we enthousiaste reacties op de quickscan. We startten bij de medisch specialisten. Zij vertelden ons dat het invullen weinig tijd kost, voor hen een belangrijk criterium. Maar ook als vakgroep of dagelijks bestuur zie je snel waar je staat en waarmee je aan de slag kunt. De quickscan wordt vaak ingevuld in een gesprek tussen vakgroep en adviseur, wat betekent dat vraagstukken meteen opgepakt kunnen worden.” Ook de deelnemers van deze middag zijn enthousiast; de chat loopt vol met complimenten: ‘Mooie tool zeg’, ‘Wat hebben jullie dat prachtig vormgegeven!’ en: ‘Dit kan ik goed gebruiken voor de verdere implementatie van samen beslissen in ons ziekenhuis’.

Niet alleen maar juichverhalen

Zijn er dan alleen maar juichverhalen? Nee. Stijn Lambregts, afdelingshoofd Kwaliteitsverbetering van het Zuyderland: “Samen beslissen is nog niet altijd standaard onderdeel van het behandelproces, de ene specialist gebruikt de elementen ervan eerder dan de andere. Ook de naasten er goed bij betrekken is een belangrijk ontwikkelpunt. Maar wellicht hebben we daar nu een ietwat vertekend beeld van omdat dat niet altijd mogelijk was door corona.”

Laaggeletterdheid in de regio

Driessen vult aan: “Ook mogen we wel wat vaker informatie ontwikkelen met patiëntenverenigingen, om te zien of het aansluit bij de doelgroep. Eén van onze uitdagingen is de laaggeletterdheid van patiënten in de regio. Het is belangrijk dat zorgprofessionals de zaken in begrijpelijke taal uitleggen. Als ze geschreven tekst aanbieden, helpt het als er ook plaatjes bij staan. Zo weet deze doelgroep beter wat haar te wachten staat.” Nog wat verbeterpuntjes: “Artsen vergeten soms te melden dat de patiënt het gesprek mag opnemen zodat hij het thuis nog rustig terug kan luisteren.”

Cijfers en tips

Het Zuyderland hield afgelopen november een onderzoek onder hun digitaal klantenpanel over samen beslissen. Daar kwam uit dat de patiënt samen beslissen erg belangrijk vindt, maar dat de arts hem er wel expliciet voor moet uitnodigen. Uit het onderzoek kwamen meer interessante cijfers:

• 94% heeft duidelijke informatie over de ziekte en behandelmogelijkheden nodig om zelf mee te kunnen beslissen;
• 80% zou graag gebruikmaken van de 3 Goede Vragen of een Keuzehulp;
• 67% wil ondersteuning van een zorgverlener bij het maken van een keuze;
• 66% heeft bedenktijd nodig om een besluit te nemen.

Het onderzoek leverde ook tips op:

• spreek duidelijke en heldere taal; gebruik geen jargon;
• heb aandacht voor de meest kwetsbare; met name de patiënt zonder partner of familie;
• bied altijd de mogelijkheid om een naaste mee te nemen;
• beslis echt samen met de patiënt, omdat hij zijn lichaam het beste kent;
• maak tijd en ruimte vrij om samen te beslissen.

Andere golflengte

Vervolgens is het tijd voor de deelnemers om in groepjes in break out rooms te praten over hoe zij samen beslissen aanpakken. Daaruit blijk onder meer hoe belangrijk training in samen beslissen is. Een deelneemster vertelt over een training die ze ooit volgde: “Een acteur die een patiënt speelde gaf feedback aan een arts die vond dat hij samen beslissen goed had volbracht: ‘Ja, je zei het wel, maar zo kwam het bij mij niet binnen.’ Dat geeft precies de discrepantie weer waar samen beslissen vaak op mank gaat, namelijk dat artsen – gechargeerd gezegd – dénken dat ze aan samen beslissen doen, maar dat de patiënt op een heel andere golflengte zit.”

Initiatief van de patiënt

Dan rijst de vraag in hoeverre de patiënt initiatief moet nemen, of hij wel weet wat er te koop is en dat hij een arts mag beïnvloeden en leiden in de uitkomsten. Een schone taak voor patiëntenorganisaties, vinden de deelnemers. Gelukkig is Titus Radstake aanwezig, ambassadeur Uitkomstgerichte Zorg. Gedecideerd zegt hij: “Vanuit de patiënthoek ga ik dit oppakken.” En zo levert de quickscan niet alleen een succesverhaal op, maar ook een vervolgverhaal.

Volgende intervisiebijeenkomst

Donderdag 20 januari 2022 vindt er weer een intervisiebijeenkomst ‘Samen Beslissen in de praktijk’ plaats van 15.30 tot 16.45. Het praktijkvoorbeeld en de sprekers zijn op dit moment nog niet bekend. Houd de agenda in de gaten voor meer informatie en om je aan te melden.

Lees meer

Lees ook het verslag van de vorige intervisiebijeenkomst: Patiënt en verpleegkundige centraal tijdens intervisiebijeenkomst Samen Beslissen in de praktijk.