Submenu

Keuzehulpen geschikt voor gebruik in de eerste lijn

Robin van Tilborg 05-04-2023
747 keer bekeken 0 reacties

Samen beslissen is het proces waarin zorgprofessional en patiënt samen bespreken welke zorg het beste bij de patiënt past. Uitgangspunt is dat de zorg zoveel mogelijk aansluit bij de situatie en behoeftes van de patiënt. Onderaan de pagina vind je de beschikbare praktijkvoorbeelden en het nieuws over samen beslissen.

De medische kennis van de zorgprofessional en de kennis van de patiënt over zijn eigen wensen en behoeften vullen elkaar aan bij samen beslissen. 

Het goede gesprek

Om meer samen te beslissen, is ondersteuning van het goede gesprek tussen patiënt en zorgprofessional onmisbaar. Patiënten moeten goede informatie krijgen over hun mogelijkheden, en de voor- en nadelen die daarbij horen. Want er zijn bijna altijd meerdere mogelijkheden. Ook afwachtend volgen kan een optie zijn. Net zo belangrijk is het om te weten wat voor die individuele patiënt belangrijk is, wat zijn voorkeuren en persoonlijke situatie zijn. Dat is voor zorgprofessionals niet altijd makkelijk om goed uit te vragen, en voor patiënten niet makkelijk om de bedenken en te verwoorden. De Patiëntenfederatie Nederland (PFN) neemt het voortouw in de werkgroep die zich over dit thema buigt.

Activiteiten & doelen

De werkgroep heeft 6 activiteiten opgezet om meer samen beslissen te stimuleren:

 

  1. Campagne
    Een sectoroverstijgende campagne om iedereen die zorg nodig heeft of werkt in de zorg, een stapje verder te brengen in Samen beslissen. De campagne zorgt voor een gezamenlijke en verbindende taal en concrete tips. Bekijk de campagnewebsite.
     
  2. Keuzehulpen
    Goede en betrouwbare keuzehulpen vindbaar, toegankelijk en goed te gebruiken maken voor ziekenhuizen/klinieken, zorgprofessionals en patiënten. Lees meer over keuzehulpen.
     
  3. Scholing en opleiding
    Samen beslissen verankeren in de opleiding en (na)scholing van zorgprofessionals, zodat zij beter toegerust worden om samen met de patiënt te kunnen beslissen. 
    Competentiesets:
    - Rapportage deelproject 1 competentiesets Samen Beslissen
    Handreiking - competentieset scholing medisch specialisten Samen beslissen
    Competentieset Samen Beslissen verpleegkundig specialist
    Competentieset Samen Beslissen verpleegkundige
    Opleidingsmateriaal:
    - Opleidingsmateriaal
    - E-learning: De Kern van Samen Beslissen
    Bekijk alle documenten van scholing en opleiding bij samen beslissen.
    Onderzoeksrapport:
    - Eindrapport Samen Beslissen aan bed
  4. Leren van elkaar
    Door gebruik te maken van elkaars kennis en ervaring, versnellen we de implementatie van samen beslissen in de praktijk. Voor zorgorganisaties en professionals gebeurt dit in de vorm van o.a. praktijkvoorbeelden, nieuwsbrieven en bijeenkomsten. En voor patiënten met producten voor bijeenkomsten, in een toolkit voor zorg- en patiëntenorganisaties.
    Project Samen beslissen in de praktijk
    Met het project Samen beslissen in de praktijk verzamelen we meer dan 50 voorbeelden van samen beslissen in ziekenhuizen, academische centra en zelfstandige klinieken. Werk jij aan samen beslissen in de medisch specialistische zorg? Dan horen we graag van je. Lees meer over het project Samen beslissen in de praktijk.
    Project Leren van elkaar – patiënten
    We ontwikkelden een toolkit met producten, die zorg- en patiëntenorganisaties kunnen inzetten in bijeenkomsten over samen beslissen met patiënten en naasten. Bekijk de Toolkit Samen beslissen bijeenkomsten.
    Lees meer over Leren van elkaar – patiënten
     
  5. Verbinding met beperkte gezondheidsvaardigheden
    30% van de mensen heeft moeite met het vinden, begrijpen en gebruiken van informatie over gezondheid. Binnen alle onderdelen van het programma houden we hiermee rekening. Ook ontwikkelen we een training voor ziekenhuizen/klinieken en een kennismodule voor patiëntenorganisaties. Bekijk de Toolkit Gezondheidsvaardigheden voor zorgverleners, of lees meer over verbinding met beperkte gezondheidsvaardigheden.
  6. Organiseren en belonen
    Zorgorganisaties krijgen handvatten om samen beslissen te organiseren en van elkaar te leren. Zorgverzekeraars en zorgorganisaties wisselen kennis uit om financiële knelpunten op te lossen. Lees meer over organiseren en belonen.


    Op 8 september 2022 vond de tweede kennissessie ‘Organiseren en belonen van Samen Beslissen’ plaats in Utrecht. Ruim 80 deelnemers waren aanwezig. Onder hen inkopers van zorg, beleidsmakers, zorgverleners en patiëntvertegenwoordigers. Tijdens het plenaire deel en zes interactieve sessies deelden voorlopers op het gebied van Samen Beslissen hun ervaringen en vond er kennisuitwisseling plaats. Het was een geslaagde en energieke kennissessie op een inspirerende locatie! Lees het volledige verslag of bekijk de presentaties of bekijk de infografic met de belangrijkste bevindingen uit de kennissessie.

Veel keuzehulpen zijn toegespitst op gebruik in het ziekenhuis. Terwijl patiënten ook baat hebben bij goede beslisinformatie als ze bij de huisarts komen. Dat leidt tot beter afgewogen beslissingen en kan bijdragen aan minder doorverwijzing naar de specialist. In samenwerking met veldpartijen paste PatientPlus zes keuzehulpen aan voor gebruik in de eerste lijn.

Michiel Hageman is directeur van PatientPlus. Dit bedrijf heeft sinds 2015 ongeveer 90 keuzehulpen gemaakt en diende een subsidieaanvraag in voor het optimaliseren van zes keuzehulpen voor gebruik in de eerste lijn:

  • Keelamandelen bij kinderen
  • Keelamandelen bij volwassenen
  • Trommelvliesbuisjes
  • PSA-screening (meten van prostaatspecifiek antigeen)
  • Verzakking
  • Hevig bloedverlies bij menstruatie

“We hebben gekozen voor aandoeningen die relatief vaak voorkomen en een hoge keuzegevoeligheid hebben”, legt Hageman uit. “Daarnaast zijn er goede richtlijnen die als basis kunnen dienen voor de keuzehulp en vindt besluitvorming plaats op het snijvlak van eerste en tweede lijn. Verder hebben we gekeken of er uitkomstresultaten beschikbaar zijn.”

In drie pilotregio’s – Delft, Gorinchem en Uden geïmplementeerd

PatientPlus werkte voor de aanpassing van de keuzehulpen samen met wetenschappelijke verenigingen, patiëntenverenigingen en huisartsen. Eerstelijnsorganisatie InEen en Q-Consult Zorg deden mee, net als zorgverzekeraars CZ en VGZ. Ziekenhuizen en zorggroepen in drie regio’s fungeerden als pilotregio’s voor de nieuwe keuzehulpen: Reinier de Graaf en Zorgorganisatie Eerste Lijn (ZEL) in Delft; Rivas en Huisarts en Zorg in Gorinchem; en Bernhoven en Synchroon Zorggroep in Uden.

“We begonnen met een keuzehulp op één A4’tje”, vertelt Hageman. “Daarop stonden de diagnose, het beslisprobleem, behandelopties en uitkomsten. De uitkomsten hebben we gehaald uit wetenschappelijke literatuur. Eigenlijk hadden we gepersonaliseerde uitkomsten willen gebruiken, bijvoorbeeld naar leeftijd, geslacht en karakteristieken van de aandoening, op basis van analyse van databases. Dat is helaas nog niet gelukt.”

De volgende fase was het uitwerken van het A4’tje tot een keuzehulp. Er werden teksten geschreven met uitleg over de diagnose en de behandelopties. Deze toelichtingen werden voorgelegd aan patiëntenpanels en aangepast op B1-niveau, zodat de informatie voor zo veel mogelijk patiënten te begrijpen is.

Beter voorbereid op gesprek bij de huisarts

PatientPlus introduceerde de nieuwe keuzehulpen via een kick-off bijeenkomst in de deelnemende regio’s. De huisartsen in de pilotregio’s zijn over het algemeen positief over het nieuwe instrument, aldus Hageman. “Huisartsen vertellen dat patiënten beter voorbereid zijn en dat ze een ander gesprek hebben. Minder zenden en meer interactie met de patiënt. Doordat de patiënt zich heeft ingelezen, is het gesprek effectiever.”

Of de zes keuzehulpen die in dit project zijn aangepast ook in de praktijk leiden tot minder doorverwijzingen, is nog niet te zeggen. “We hebben na eerdere introductie van andere keuzehulpen wel gezien dat minder patiënten naar de specialist gaan, bijvoorbeeld bij liesbreuken. Ik kan me voorstellen dat bij oorontstekingen mensen na het bekijken van de keuzehulp minder snel voor een verwijzing kiezen, omdat ze beseffen dat niet alles dat kan ook moet en de klachten op de langere termijn verdwijnen.”

Gemiste kans als je keuzenhulp niet gebruikt

Nadat de keuzehulpen waren geëvalueerd in de drie pilotregio’s, kwamen ze ook beschikbaar voor het partnernetwerk van PatientPlus. Ook zijn ze te vinden op thuisarts.nl. “Nu is het zaak dat zorgverleners en patiënten ze gaan gebruiken”, zegt Hageman. “Veel dokters denken dat ze al genoeg aan samen beslissen doen en dat de patiënt de keuze liever aan hen overlaat. Dat is een gemiste kans. Als patiënten meedenken over hun behandeling zijn, krijgen ze meer grip over hun ziekte, zijn ze meer tevreden over de uitkomst en is er meer therapietrouw.”

Een gevoel van urgentie bij de zorgverlener is cruciaal om samen beslissen en het gebruik van keuzehulpen tot een succes te maken, aldus de PatientPlus-directeur. “Als je patiënten meeneemt in het proces, krijg je beter resultaten.” Verder is het belangrijk dat de keuzehulpen aansluiten op de processen in de huisartsenpraktijk, bijvoorbeeld door koppeling met het huisartseninformatiesysteem (HIS) en het EPD. Er lopen gesprekken met aanbieders van het huisartseninformatiesysteem en EPD-aanbieders om dit te realiseren.

Afbeeldingen

Waarderen

X (voorheen Twitter)

0  reacties

Cookie-instellingen
Cookie-instellingen sluiten

Cookie-instellingen

Deze website maakt gebruik van cookies. Lees meer over cookies in onze cookieverklaring.


Deze cookies verzamelen nooit persoonsgegevens en zijn noodzakelijk voor het functioneren van de website.

Deze cookies verzamelen gegevens zodat we inzicht krijgen in het gebruik en deze website verder kunnen verbeteren.

Deze cookies zijn van aanbieders van externe content op deze website. Denk aan film, marketing- en/of tracking cookies.