Annelies Driessen is senior Beleidsadviseur Kwaliteit, Patiëntveiligheid en Bedrijfsvoering (KVB) in het Zuyderland: “Gesprekken tussen arts en patiënt zijn bijna altijd 1-op-1; niemand kijkt mee. Daardoor weten zorgverleners vaak niet van elkaar hoe ze die gesprekken aanpakken. Ook bleken veel Zuyderlanders wat anders te verstaan onder samen beslissen.” Het werd tijd voor consensus.
Voor zorgprofessional, vakgroep en afdeling
Artsen, verpleegkundigen en patiënten staken de koppen bij elkaar en kwamen met een gezamenlijke definitie: ‘Samen beslissen is een gezamenlijk proces tussen patiënt en zorgprofessional. Zij voeren daarom áltijd het Goede Gesprek over behandeling, zorg en gezondheid.’ Driessen: “Dat lijkt een open deur, maar hier kon iedereen mee verder.” Zo ook de afdeling Kwaliteit & Veiligheid die samen met de commissie Persoonsgerichte Zorg de quickscan ontwikkelde, speciaal voor de zorgprofessional, vakgroep of afdeling om te kijken waar ze staan op het gebied van samen beslissen.
Goed ontvangen
Gérard Bremer is gynaecoloog in het Zuyderland en stond als voorzitter van de commissie Persoonsgerichte Zorg aan de wieg van de quickscan: “Ik ben heel blij dat hij goed wordt ontvangen door de vakgroepen. Het prikkelt ze om samen beslissen breed in te zetten door zich af te vragen: hoe wordt het gesprek gevoerd en hoe is de informatie georganiseerd? Hoe bieden we die informatie aan? Geef ik een folder mee of bekijken we samen een video over de behandeling?”
Makkelijk in te vullen
Hij ziet er prachtig uit, speels vormgegeven in blauw en paars met plaatjes van zorgverleners en patiënten; de quickscan nodigt uit tot invullen. Driessen: “Dat is ook precies de bedoeling. Hij is met opzet laagdrempelig gemaakt omdat we niet wéér met een vragenlijst wilden komen aanzetten: zorgprofessionals moeten er al zo veel invullen. Omdat het leuk en makkelijk is – invullen duurt maar 3 minuten – verandert ook de beeldvorming over samen beslissen.”
De vragen zijn onderverdeeld in 4 blokken:
- Informeren op maat
- Het goede gesprek
- Terugblikken met de patiënt
- Tot slot
Met daarin stellingen als:
- Ik maak gebruik van aangepaste informatie voor een patiënt met lage gezondheidsvaardigheden.
- Ik informeer expliciet naar de persoonlijke situatie van de patiënt.
- Ik evalueer met de patiënt de keuze voor zorg en behandeling.
- Ik laat de patiënt in eigen woorden herhalen wat we besproken hebben, om te checken of ik het goed heb uitgelegd.
Na het uitrekenen van de totaalscore, weet de zorgprofessional of er sprake is van een best practice, of hij goed op weg is of dat er nog werk aan de winkel is. Het is de bedoeling dat hij de uitslag met collega’s bespreekt. Als er verbeteracties nodig zijn, kan hij om ondersteuning en advies vragen bij het team Persoonsgerichte zorg, onderdeel van de afdeling Kwaliteit & Veiligheid.
Belemmeringen
Ondanks dat Zuyderland goed op weg is met samen beslissen, zijn er ook hobbels die genomen moeten worden. Bremer vertelt:
- “Tijdsdruk. Veel zorgprofessionals hebben een bepaalde routine en maar beperkte tijd om met de patiënt te praten. Soms voelen zij daardoor tijdsdruk. Zelfs doorgewinterde artsen moeten dan even een pas op de plaats maken en weer heel bewust de tijd nemen voor samen beslissen.
- Leerproces. Vooral jonge artsen houden nog veel vast aan protocollen, ze willen de patiënt genezen en maximaal behandelen. Ze moeten het nog leren om samen met de patiënt te beslissen. De wensen van de patiënt zijn soms anders dan de arts denkt. Dat komt nu veel meer naar voren door samen beslissen.
- Patiënt. Daarnaast kan de patiënt een belemmering vormen, als hij nog niet klaar is voor samen beslissen. Hij denkt: ‘U bent toch de dokter? Vertelt u mij maar wat het beste voor mij is.’ Niet alle patiënten zijn het gewend om samen keuzes te maken.”
Resultaten uit de quickscan
Uit de eerste resultaten blijkt dat vooral ‘informeren op maat’ nog wat aandacht nodig heeft. Driessen licht toe: “Dit is met name het geval bij patiënten met lage gezondheidsvaardigheden: mensen die over weinig digitale vaardigheden beschikken en/of laaggeletterd zijn; een grote doelgroep in Limburg.”
Ook is er bij zorgverleners behoefte aan scholing in gespreksvaardigheden. “Dat is heel breed, het gaat om gespreksvaardigheden die zorgprofessionals kunnen gebruiken tijdens het Goede Gesprek. Daarom wordt in samenwerking met de Academie van Zuyderland een lesaanbod ontwikkeld, zowel voor zorgverleners als patiënten binnen de Academie voor patiënt & mantelzorger”, vertelt Driessen. “Zo willen we patiënten gaan trainen, zorgprofessionals worden hier ook in meegenomen.”
Tips
De quickscan is er niet alleen om te zien wat de stand van zaken is wat betreft samen beslissen. Bremer: “Het is vooral een instrument om met elkaar in gesprek te gaan en te groeien als organisatie. Bij de start van een patiëntgericht centrum, focus clinic of zorgpad wordt hij ook gebruikt om bewustwording te stimuleren en het gesprek op gang te brengen.” Als tips geven Driessen en Bremer mee:
- kijk naar wat er al bereikt is en wat de organisatie het komend jaar wil bereiken;
- neem kleine stapjes en blijf positief;
- benoem geen beren op de weg, maar creëer enthousiasme;
- benadruk wat er allemaal goed gaat; kies voor een positieve insteek.
Vragen?
Het Zuyderland deelt graag haar kennis en nodigt iedereen uit om haar quickscan ook te gebruiken. Het team Persoonsgerichte zorg van Zuyderland vertelt je er graag meer over.
Meer weten
Wil je meer weten over uitkomstgerichte zorg bij het Zuyderland? Bekijk de video van het werkbezoek aan het Zuyderland Medisch Centrum.
Praktijkvoorbeeld insturen
Heb jij een interessant praktijkvoorbeeld in jouw organisatie en wil je dat op dit platform terugzien? Stuur dan je praktijkvoorbeeld in!
Disclaimer
De praktijkvoorbeelden zijn een weergave van de inzet en activiteiten van ziekenhuizen, UMC’s en ZBC’s om invulling te geven aan Samen Beslissen in de praktijk. Er vindt geen (medisch) inhoudelijke beoordeling van de praktijkvoorbeelden plaats. De verantwoordelijkheid voor de juistheid van de medische inhoud ligt bij de indiener van het voorbeeld (of geïnterviewde). Als in een praktijkvoorbeeld wordt afgeweken van de op dat moment geldende richtlijn, wordt ervan uitgegaan dat het door de IGJ gehanteerde principe “comply or explain” is toegepast.